|
Biografie Yunus Emre
Yunus Emre (1240? - 1321?)
ViaÈ›a poetului se pierde în legendă, poeziile fiind singurul izvor biografic. Din acestea se desprinde faptul că È™i-a însuÈ™it o temeinică instrucÈ›ie filozofică È™i religioasă, fiind discipolul unui mare învățat al vremii, Taptuk Emre, căruia i-a slujit mult timp È™i de la care, din respect, a împrumutat numele. ÃŽn căutarea adevărului È™i frumosului, a pelegrinat prin toată lumea islamică, întâlnindu-se cu mari poeÈ›i È™i învățaÈ›i ai vremii, printre care È™i genialul poet persan Gelaleddin Rumi Mevlana (m. 1273). InformaÈ›ii despre ultima perioadă a vieÈ›ii sale lipsesc cu desăvârÈ™ire, poetul încetând să mai transmită ceva din enigmatica sa existență, sporind È™i mai mult misterul în jurul său. ÃŽn 1970, în localitatea Sarıköy, locul presupus al morÈ›ii poetului, a fost ridicată în semn de adâncă pioÈ™enie o nouă piatră funerară. Numărul total al poeziilor sale se consideră a fi de 360 È™i au cunoscut mai multe ediÈ›ii, cea mai completă fiind tipărită cu noul alfabet, în 1933, sub titlul Yunus Emre È™i poeziile sale.
(extras din Antologie de poezie turcă de la începuturi până azi, Colecția BPT, Minerva, Buc., 1979)
***
Yunus Emre (d. 1240 - ö. 1321), Anadolu'da Türkçe È™iirin öncüsü olan mutasavvıf bir halk È™airidir. Büyük bir Türk İslam düșünürüdür.
Hayatı
Hayatı ve È™ahsiyeti hakkında pek az È™ey bilinen Yunus Emre, Anadolu Selçuklu Devleti'nin dağılmaya ve Anadolu'nun çeÈ™itli bölgelerinde küçük-büyük Türk Beylikleri'nin kurulmaya baÈ™ladığı 13. yüzyıl ortalarından Osmanlı Beyliği'nin kurulmaya baÈ™ladığı 14. yüzyılın ilk çeyreğinde Orta Anadolu havzasında doğup yaÈ™amıÈ™ bir È™air ve erendir. Yunus Emre, uzun bir süre Hacı BektaÈ™-ı Veli Dergahında çile doldurmuÈ™ ve dergaha hizmet etmiÈ™tir.
Yunus'un yaÈ™adığı yıllar, Anadolu Türklüğünün Moğol akın ve yağmalarıyla, iç kavga ve çekiÈ™melerle, siyasî otorite zayıflığıyla, dahası kıtlık ve kuraklıklarla periÈ™an olduğu yıllardır.13. yy'ın ikinci yarısı, sadece siyasî çekiÈ™melerin değil, çeÈ™itli mezhep ve inançların, batınî ve mutezilî görüșlerin de yoğun bir È™ekilde yayılmaya baÈ™ladığı bir zamandır. İÈ™te böyle bir ortamda, Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî, Hacı BektaÈ™-ı Velî, Ahî Evrân-ı Velî gibi ilim ve irfan kutuplarıyla birlikte Yûnus Emre, Allah sevgisini, aÈ™k ve güzel ahlakla ilgili düșüncelerini, her türlü batıl inanca karÈ™ı, gerçek İslam tasavvufunu iÈ™leyerek Türk-İslam birliğinin oluÈ™masında önemli vazifeler yapmıÈ™tır. Yûnus Emre, "Risalet-ün Nushiyye" adlı mesnevîsinin sonunda verdiği;
Doğduğu yer konusundaki tartıÈ™malar EskiÈ™ehir'in Mihalıççık ilçesine bağlı Sarıköy ile Karaman üzerinde yoğunlaÈ™maktadır. Menakıpnâmelerle È™iirlerinden çıkarılan bilgilere göre Babalılardan Taptuk Emre'nin derviÈ™idir. Hacı BektaÈ™-ı Veli ile ilgisi Vilayetname'den kaynaklanmaktadır. Yine È™iirlerinden tasavvuf yolunu seçtiği, iyi bir öğrenim gördüğü anlaÈ™ılmaktadır. Anadolu kentlerini dolaÈ™tığı, Azerbaycan ve Șam'a gittiği, Mevlana'yla görüștüğü de bu bilgiler arasındadır.
İÈ™lediği konularla Anadolu'da geliÈ™en Türk edebiyatının en büyük adlarından sayılan Yûnus Emre, yalnız halk ve tekke È™iirini değil, divan È™iirini de etkiledi, yaÈ™arlığını çağlar boyu sürdürdü. Hece ve aruzla yazdığı È™iirlerinde sevgiyi temel aldı. Tasavvufla, İslam düșüncesiyle beslenen dizelerinde insanın kendisiyle, nesnelerle, Allah'la iliÈ™kilerini iÈ™ledi, ölüm, doğum, yaÈ™ama bağlılık, İlahi adalet, insan sevgisi gibi konuları ele aldı. Çağına hâkim olan düșünüș biçimini ve kültürü konuÈ™ulan dille, yalın akıcı bir söyleyiÈ™le dile getirdi; kendinden önce yetiÈ™miÈ™ İran ozanlarının, çağdaÈ™larının yapıtlarında geçen kavramlara yeni bir öz, yeni bir deyiÈ™ kattı. Bu yanıyla tasavvuf düșüncesini, Alevi-BektaÈ™i inançlarını zenginleÈ™tirdi, kendi adına bağlanan tekke È™iirinin Anadolu'daki ilk temsilcilerindendir.
***
Yunus Emre (1240?–1321?) was a Turkish poet and Sufi mystic. He has exercised immense influence on Turkish literature, from his own day until the present. Because Yunus Emre is, after Ahmet Yesevi and Sultan Walad, one of the first known Turkish poets to have composed works in the spoken Turkish of his own age and region rather than in Persian or Arabic, his diction remains very close to the popular speech of his contemporaries in Central and Western Anatolia. This is also the language of a number of anonymous folk-poets, folk-songs, fairy tales, riddles (tekerlemeler), and proverbs.
Like the Oghuz Book of Dede Korkut, an older and anonymous Central Asian epic, the Turkish folklore that inspired Yunus Emre in his occasional use of tekerlemeler as a poetic device had been handed down orally to him and his contemporaries. This strictly oral tradition continued for a long while.[1]
Following the Mongolian invasion of Anatolia facilitated by the Sultanate of Rûm's defeat at the 1243 Battle of Köse Dağ, Islamic mystic literature thrived in Anatolia, and Yunus Emre became one of its most distinguished poets. Poems of Sultan Yunu Emre — despite being fairly simple on the surface — evidence his skill in describing quite abstruse mystical concepts in a clear way. He remains a popular figure in a number of countries, stretching from Azerbaijan to the Balkans, with seven different and widely dispersed localities disputing the privilege of having his tomb within their boundaries.
|
Texte Recomandate
